Dit jaar is het precies 150 jaar geleden dat de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart op de Boskant te Herdersem (vandaar ook ‘de grote kapel van den Boskant’) werd opgericht. Ze werd in 1873 gebouwd met de financiële steun en de daadwerkelijke hulp van de lokale bevolking op grond van de familie De Cock. De kapel bevindt zich op een strategische plaats langs de vroegere ‘Baasrodepontweg’, nu Pontweg, in de onmiddellijke omgeving van het aloude Monnikenhof.
De kapel werd regelmatig onderhouden door een ‘kapellecomité’ dat zich nu nog ontfermt over de kapel. In 2000 werd de kapel door toedoen van de Heemkundige Kring De Faluintjes als monument geklasseerd. Deze erkenning zorgde ervoor dat ze in 2013, op haar 140ste verjaardag, met de nodige subsidies van de overheid binnenin volledig in haar oorspronkelijke glorie van 1873 kon worden gerestaureerd, inclusief de oude religieuze teksten en muurschilderingen.
In het recente verleden werden alle verjaardagen van de bouw van de kapel met veel luister gevierd: 100 jaar in 1973, 125 jaar in 1998, 140 jaar in 2013 en dit jaar nu een grootse jubileumviering op 17 juni 2023 in en rond de kapel. Bij deze gelegenheid zal ook een erfgoedbord worden onthuld met enerzijds de historiek en het verhaal van de kapel en anderzijds de situering ervan op den Boskant.
Deze viering wordt georganiseerd door het Kapellecomité, in samenwerking met de Heemkundige Kring De Faluintjes, de
Koninklijke Harmonie ‘Concordia et Docilitas’ en de Erfgoedcel Denderland.
Programma jubileumviering op zaterdag 17 juni 2023
- 17.30 uur: Wandelconcert van de Koninklijke Harmonie ‘Concordia et Docilitas’ op den Boskant (Pontweg – Sternekken – deel Broekstraat tot wijnhandel Herman Troch)
- 18.00 uur: Eucharistieviering in de kapel
- 19.00 uur: Onthulling erfgoedbord, gevolgd door receptie en gezellig samenzijn
Update 03/07/2023:
Op zaterdag 17 juni 2023 werd op den Boskant te Herdersem
de 150ste verjaardag van de Kapel van Onze-Lieve-Vrouw
van het Heilig Hart op feestelijke wijze herdacht met onder
andere een muzikaal wandelconcert van de Harmonie, een
eucharistieviering, de inhuldiging van een erfgoedbord en
uiteraard met een receptie en gezellig samenzijn. Het publiek
was zeer talrijk aanwezig.
Door de drukte en een kleine wijziging
in het programma kon de geplande gelegenheidstoespraak
over ontstaan en wedervaren van de kapel door
voorzitter Fons Dierickx niet doorgaan. We publiceren ze dan
ook hieronder.
Beste vrienden en sympathisanten van de kapel van den Boskant
(Vanhoeyens’ kapelle voor de ingewijden),
Voor Herdersemnaren staat deze kapel bekend als de kapelle
van den Boskant, of nog authentieker: Vanhoeyen’s kapelle.
De laatste benaming is afkomstig van het feit dat vijf generaties
vroeger ene Franciscus De Cock (de betovergrootvader van
Clement De Cock, vader van Paul) is ingetrouwd op de hoeve
hier recht tegenover, hoeve die toen eigendom was van Egidius
Van Hoye (Vanhoeye). En het is met diens dochter Anna
Catharina dat Franciscus De Cock in 1796 in het huwelijk is
getreden. In 1873 werd dan op grond van deze familie de
kapel opgetrokken. Vandaar de benaming Vanhoeyen’s kapelle
en het feit dat alle afstammelingen ook vandaag nog door
het leven gaan als Vanhoeyen’s kinderen en kleinkinderen.
In het Gedenkboek van onze parochie, neergeschreven door
toenmalig pastoor De Feyter, vinden we het beknopt verhaal
terug van de stichting van de kapel, waarvan wij vandaag de
150ste verjaardag vieren. Ik wil jullie dit mooie verhaal niet
onthouden. Het is de perfecte weergave van de toen geldende
tijdsgeest. Het gaat als volgt en ik citeer letterlijk:
“Op ’s Pausen heuglijk jubelfeest van 1871, (het zilveren
ambtsjubileum van de toenmalige Paus Pius IX, viel toen op 16
juni) dat overal zoo ijverig werd gevierd, had men op de
parochie van Herdersem in alle straten de kleine kapellen die
er staan, (en er staan er opvallend veel) verlicht en versierd.
Dit was nochtans niet het geval voor een deel van den Boschkant
(het achterste of verst afgelegen deel, verder ook Hoogstraat
genoemd), daar er geen kapel bestond. Door ijver aangedreven
en onder het geleide van een nog zeer jonge dienaar van
Maria, (het gaat hier met absolute zekerheid over de toen
17-jarige Judocus Van Essche, zelf Boskanter en later priester
geworden) had men er één opgetimmerd en ze schoon versierd
en verlicht, en dan eerst kregen de geloovige geburen de
begeerte ook een kapel te bezitten. Die godvruchtige wensch
was op de laatste zondag van juli 1871 voldaan. Want aan
een boom der Hoogstraat -hier op deze plaats- was een
kastje vastgehecht geworden waarin een beeldje stond van O.
L.Vrouw van het H. Hart. Zonder te weten waarom had men
een schoon ander beeld geweigerd, want men was aangespoord
om hier Maria te doen eren onder de titel van O.L.
Vrouw van het H. Hart.
Voor dié boom voldeed zich der geburen godsvrucht, en in de
zomeravonden bad men er gezamenlijk de Roozenkrans. Ook
begonnen de menschen hun toevlucht tot O.L.Vrouw van het
H. Hart te nemen, en meermaals per week brandde er offerlicht
voor het beeldje van Maria. Er werd dikwijls gesproken over
het bouwen van een kapel, doch niemand begon. Tot in october
1872 twee personen een noveen deden om een kapel te
krijgen, en ziet, de laatste dag der noveen gaf de dame tot
wie men zich had gewend, de som van 100 frank, welke de
pastoor noodig oordeelde tot het bouwen van een soort van
kolom met nis.
Als nu de geburen hoorden dat het maar een kolom zou zijn,
stelden zij voor ook het hunne bij te dragen en een kleine kapel,
met ingang, te bouwen… Zoo gezegd, zoo gedaan, en in de
16 huizen die den achtersten Boschkant op dat ogenblik telde,
haalde men welgeteld 95 frank rond. Kleine som, voorwaar,
maar groot was ze, daar zij van gewoone lieden komende,
uit ware liefde aan O.L.Vrouw van het H. Hart geschonken
werd. Zoodra men aan het werk was om de nieuwe kapel te
bouwen, zag men met spijt dat er niet genoeg geld was. (Ook
vandaag is dit meestal het geval: naarmate de bouw vordert,
raakt het budget uitgeput…) Wat gedaan? In deze netelige
toestand kwam er van de E.P. Verbruggen, rector der Jesuiten
te Aalst, 150 frank! Nu was het sein gegeven: van alle kanten
bracht men offeranden en versieringen, zoo dat op Sinxenavond
1873, feestdag van O.L.Vrouw van het H. Hart, de
nieuwe kapel glinsterde van licht en bloemen, toen men er het
beeld in plaatste.
Acht dagen nadien werd het beeld in de kerk gewijd en processiegewijs
naar de kapel gedragen. Schoon was de doortocht
der processie: op al de huizen van den Boschkant
wapperden vlaggen en wimpels en elk was in vreugd. Aan de
kapel deed de E.P. Verbruggen een zielroerende aanspraak
tot de honderden geloovigen die de stoet hadden gevolgd en
de gestichte menigte ging getroffen uiteen en er werd gezegd:
hier zullen wonderen geschieden! (Wat volgens sommige
bronnen ook is gebeurd natuurlijk!).
De kapel hoewel zeer klein, (naar onze huidige normen is dit
zeker een grote kapel!) is allerschoonst. Zij staat op een plek
gronds waar drie straten samen komen aan de groote heerbaan
van Aalst naar Mechelen, niet ver van het aloude
Monnikenhof dat eertijds toebehoorde aan de abdij van Afflighem.
En hier staat ze nog! In volle glorie zoals weleer!”
Tot zover het relaas over het ontstaan van onze kapel. Hieruit
blijkt duidelijk dat ze precies 150 jaar geleden door een
diepgelovige buurtgemeenschap en met de financiële steun
van een aantal sponsors hier op deze plaats werd opgetrokken.
Ze is steeds een teken geweest van verbondenheid, van
volksgeloof van onze voorouders, net zoals àlle kapellen en
kapelletjes trouwens. Eeuwen lang waren deze de kern
waarrond het hele leven van onze voorouders draaide. Voor
anderen waren ze dan weer plaatsen van contact en ontmoeting.
Jammer genoeg bleven ze niet altijd in een even goede
staat bewaard of verdwenen ze in de loop der jaren bij gebrek
aan het nodige onderhoud. Gelukkig is dit niet het geval geweest
met deze kapel. Dank zij de goede zorgen van de hele
buurtgemeenschap is ze van verval gevrijwaard gebleven en
kan ze nu in een perfecte staat aan het nageslacht worden
doorgegeven….
In september 1973 werd hier met veel luister het 100-jarig
bestaan herdacht met een plechtige mis en een uitbundig
wijkfeest. Bij deze gelegenheid werd de kapel ook opgefrist
en vernieuwd onder de impuls van een nieuw opgericht kapelcomité
dat zich voortaan het lot, het beheer en het onderhoud
van deze bidplaats zou aantrekken. Ter gelegenheid van het
eeuwfeest werden ook de kapellemissen met speciale intenties
ingesteld, waarbij de dagelijkse avondmis gedurende één
week door de pastoor in de kapel van de Boskant opgedragen
wordt, een mooie traditie die ook vandaag nog in ere wordt
gehouden, zij het dan herleid naar nog slechts één avondmis
in die week.
Drie jaar later -in 1976- werd in onze kerk de kleine klok
Lippeke vervangen door een groter exemplaar. Gezien het
klokje geen plaats of functie meer had in de kerktoren, werd
de klok voor onbeperkte tijd in bruikleen gegeven aan de
Boskantwijk. Ze werd in een speciaal hiertoe gebouwd klokkentorentje
aan de achterkant van de kapel opgehangen en
met de nodige festiviteiten plechtig ingehuldigd. Alweer feest!
Naar aanleiding van het 125-jarig bestaan onderging de
kapel in 1998 opnieuw een grote onderhoudsbeurt aan de
buitenkant. Muren, dak, torentje, dakgoten, afvoerpijpen, alles
werd hersteld en vernieuwd en voor de toekomst veilig gesteld.
En dan was de tijd klaar om het gebouw te laten klasseren als
monument. Op initiatief en op voordracht van onze Heemkundige
Kring werd het gebouw -samen met nog vier andere
mooie Herdersemse kapellen, waaronder de Barbarakapel,
een ander sieraad van den Boskant, als monument beschermd
op 17 november 2000. Dit zette meteen de deur open naar
subsidies, waardoor het interieur een tiental jaren geleden
grondig kon worden gerestaureerd en naar zijn oorspronkelijke
toestand, inclusief muurschilderingen en teksten, teruggebracht.
Kapellen vervulden naast een religieuze, ook een belangrijke
sociale rol als teken van samenhorigheid, vooral bij rampen,
oorlogsgeweld, epidemieën e.d. De mensen leefden vroeger
heel erg kleinschalig, erg verbonden met hun omgeving en met
de natuur. Dit gevoel van samenhorigheid en verbondenheid
wordt opnieuw wakker geschud door initiatieven als deze.
En het mag gezegd: het leven op den Boskant is wel uniek.
Geen enkele wijk hangt beter aan mekaar dan deze. Mensen
leven er nog mét elkaar, niet nààst elkaar. En daarom verdient
deze kapel het des te meer om nog eens onder de aandacht
te worden geplaatst. De 150ste verjaardag is hiervoor de
ideale gelegenheid. Bij dit jubileum werd door het Kapelcomité
ook het initiatief genomen om een erfgoedbord te plaatsen met
de bedoeling aan de ene zijde het verhaal van de kapel en
aan de andere zijde de situering van de omgeving (den Boskant)
te brengen, zodat buurtbewoners, passanten en toeristen
permanent zouden worden herinnerd aan het unieke verhaal
dat aan deze kapel en haar omgeving is verbonden.
Hierna volgt de inhuldiging van het bord op muziek van de
Koninklijke Harmonie Concordia et Docilitas, die dit jubileum
muzikaal verzorgt. Alvast van harte dank voor jullie steun en
talrijke aanwezigheid en aan iedereen verder nog een gezellige
avond toegewenst.
En of dat het gezellig was!